Murad Hüdāvendigār

Babasż : Orhan Gazi

Annesi : Nilüfer Hatun

Dogumu : 1326

Vefatż : 1389

Saltanatż : 1359 - 1389 (30) sene

Osmanlż tarihinde I. Murād, Murād Hüdāvendigār ve Gāzi Murād Hüdāvendigār adlarżyla anżlan Sultān Murād, 1326 (726 H) yżlżnda dünyaya geldi ve 1362 Mart ayżnda 35-36 yažlarżnda iken Osmanlż Padižahż olarak tahta geēti. Hüdāvendigār, hükümdār demektir ve sonradan o zaman Osmanlż Devleti’nin bažžehri olan ve kendisinin de valilik yaptżšż Bursa’ya da Hüdāvendigār Sancašż adż verildi.

Seferlerine Ankara’nżn yeniden fethiyle bažlayan Sultān Murād, 1362 Temmuz’unda Edirne’yi zabtetti ve kendisine yeni bažžehir yaptż. Bunu Balkanlarżn önemli bir merkezi olan Filibe’nin fethi takip etti (1363). Osmanlż Devleti’nin Avrupa topraklarżnda bu ilerleyiži Hżristiyanlarż korkuttu ve Papa V. Urbanus’un tahrikiyle Osmanlż Devleti ilk haēlż seferine maruz kaldż. Ancak 60.000 kižilik haēlż ordusu 10.000 kižilik Hacż Żlbeš komutasżndaki Osmanlż ordusunun yaptżšż bir baskżn sonucunda sżndż ve tarihe Sżrpsżndżšż zaferi olarak geēti (1363). Bunu Sżrbistan’żn bir kżsmż ile Bulgaristan’żn Osmanlż’ya ilhakż takip etti ve 1365 yżlżnda da Dubrovnik (Raguza) ile ilk milletlerarasż andlažma imzalandż.

1375’de Hamidošullarż sembolik bir bedelle topraklarżnżn yarżsżnż Osmanlżya terk etti ve böylece Germiyanošlu ile Karamanošlu arasżna Osmanlż girmiž oldu. 1383’de Candarošullarż Hamidošullarżnżn arkasżndan Osmanlż’yż metbū’ tanżyżnca, Karaman ošullarż rahatsżz olmaya bažladż ve 1386’da Osmanlż Karamanošullarż ihtilafż bažladż. Her ne kadar, Sultān Murad’żn ošlu Žehzāde Bāyezid kahramanca savažarak Karaman ošullarżnż dašżtżp Yżldżrżm ünvanżnż aldżysa da, bunu fżrsat bilen Sżrp Kralż Balkanlarda Osmanlż’nżn üzerine yürüdü ve hatta Timurtaž Paža komutasżndaki Osmanlż ordusunu bozguna ušrattż (Pložnik Olayż, 1387). Bundan cesaret alan haēlż ordularż, Sżrpż ile Bulgarż ile Ulahż ile, hep birlikte Osmanlż Devleti’nin aleyhinde ittifak ettiler ve Kosova’da 20 Haziran 1389 günü Osmanlż ordusu ile karžż karžżya geldiler. Osmanlż ordusu, I. Kosova Zaferi diye tarihe geēen zaferle haēlż ordularżnż yendi ve 500 yżl kadar sürecek olan Balkan Hakimiyetini bažlatmżž oldu. Ancak bu güzellikler arasżnda, Milož Obiliē adlż yaralż bir Sżrp askeri tarafżndan Murād Hüdāvendigār hanēerle vurularak žehid edildi (20.6.1389) ve Bursa’ya nakledilerek kendi adżna yaptżrżlan Cami haziresine gömüldü. Osmanlż Devleti Balkanlara hākim olmuž, Bulgaristan tamamen Osmanlż’nżn eline geēerken Sżrbistan’żn da önemli bir kżsmż feth edilmižti. 37 muharebede bizzat bulunan Sultān Murād, 27 yżl iēinde babasżndan aldżšż mirasż 5 kat artżrarak 500.000 km2’lik bir büyük devleti Osmanlż milletine miras bżrakżyordu.

Batżlż tarihēilerin de itirafżyla, fethettiši topraklarda Ortodokslara, Katoliklere ve dišer din mensuplarżna kendi dindažlarżndan daha iyi davrandż. Verdiši sözde durmasż hasebiyle dost düžman herkes tarafżndan sevilir hale geldi. Devlet težkilātēżlżšżnda da zirvedeydi. Her ne kadar yeniēeri težkilātż babasż zamanżnda kurulmaya bažlansa da, asżl yeniēeri ve acemi ošlanlarż težkilātlarżnż kuran ve geližtiren kendisi oldu. Żstanbul'u ilk kužatan Osmanlż Padižahż da kendisiydi.

Murād Hüdāvendigār’ż muvaffak eden sebeplerin bažżnda onunla birlikte ēalżžan ehliyetli devlet adamlarżnż zikretmek gerekiyor. Bunlarżn bažżnda, bir görüže göre Sultān Murād zamanżnda ihdas edilen kazaskerliše ilk defa getirilen Ēandarlż Halil Efendi’yi zikretmek gerekiyor. Bu vazifeye gelir gelmez, Karamanlż Kara Rüstem’in de yardżmżyla Maliye težkilātż tanzim edildi ve Sultān Orhan zamanżnda bažlatżlan Yeniēeri ve Acemiošlanlarż Težkilatżnż bütün ayrżntżlarżyla kurmaya muvaffak oldu. 1372 yżlżnda da Vezir oldu ve artżk Halil Hayreddin Paža diye anżlmaya bažlandż. Dišer devlet adamlarż arasżnda ise, Halil Hayreddin Paža’nżn ošlu Ali Paža’yż, yeniēeri ve acemi ošlan težkilātżnda büyük payż bulunan Timurtaž Paža ve Lala Žahin Paža’yż, kahramanlżklarż ile mežhur Saruca Paža, Evrenos Beš, Żne Beš, Paža Yišit, Müstecap Subažż ve Hacż Żlbeš’i zikretmek gerekmektedir.

Asrżndaki ālimlerden ise Aksaray’lż Cemālüddin Muhammed bin Muhammed, Bursa kadżlarżndan ve Kādīzade-i Rumī’nin babasż Mahmūd Bedreddin ve de Azerbaycan Kadżsż ünvanżyla mežhur Mevlānā Burhānüddin’i zikretmek gerekmektedir.

ZEVCELERŻ: 1- Gülēiēek Hātūn; Yżldżrżm Bāyezid’in ve Yahži Bey’in Annesi. 2- Marya Thamara Hātun; Bulgar Kralżnżn kżzż. 3- Paža Melek Hātun; Kżzżl Murad bey’in kżzż. 4- Candar Ošullarżndan bir beyin kżzż. 5- Bulgar Beyinin kżzż. ĒOCUKLARI: 1-Yżldżrżm Bāyezid. 2-Ya‘kub Ēelebi. 3- Savcż Bey. 4- Żbrahim Bey. 5- Yahži Bey. 6- Halil Bey; 7- Özer Hātun; 8- Sultān Hātun. 9- Nefise Melek Sultān Hātūn . [1]

[1] "Lütfi Paža" , Tevārīh-i Āl-i Osman, sh. 31 vd.; Alī, Künh’ül-Ahbār, V, sh. 65-77; Alī, Ahmed Ušur nežri, sh. 108-131; Kantemir, c. I, sh.87-93, Aksun, Osmanlż Tarihi, c. I, 51-70; "Uzunēaržżlż" , Osmanlż Tarihi, c. I, sh. 162-186; Uzunēaržżlż, “Osmanlż tarihinin Żlk Devirlerine Ait Bazż Yanlżžlżklarżn Tashihi”, Belleten, c. XXI, sayż 81-84 (1957), sh. 173-188; "Uluēay" , Ēašatay, "Padižahlarżn" Kadżnlarż Ve Kżzlarż, 3. Baskż, "Ankara" 1992, sh. 6-7; Öztuna, Devletler ve Hānedānlar, c. II, 107-108; Büyük Türkiye Tarihi, c. I, 284-305.